Naturalne jest dla nas to, że każdy rzeczownik (rzeczownik odpowiada na pytania: kto?, co?) ma liczbę pojedynczą i liczbę mnogą. I tak mamy język (liczba pojedyncza) i języki (liczba mnoga), butelkę (liczba pojedyncza) i butelki (liczba mnoga), krzesło (liczba pojedyncza) i krzesła (liczba mnoga), mężczyznę (liczba pojedyncza) i mężczyzn (liczba mnoga), kobietę (liczba pojedyncza) i kobiety (liczba mnoga) i tak dalej. Ale czy aby na pewno każdy rzeczownik ma liczbę pojedynczą i mnogą? Otóż nie. Polszczyzna jak to polszczyzna – lubi wyjątki. Wyjątki te to rzeczowniki, które mają wyłącznie liczbę pojedynczą (są to singulare tantum, singularia tantum) lub wyłącznie liczbę mnogą (są to plurale tantum, pluralia tantum). Poniżej znajduje się lista rzeczowników przyjmujących tylko liczbę pojedynczą i lista rzeczowników przyjmujących tylko liczbę mnogą.
Singularia tantum (rzeczowniki, które mają wyłącznie liczbę pojedynczą):
- Arystoteles
- bawełna
- bohema
- chłopstwo
- duchowieństwo
- duma
- igliwie
- inteligencja
- kasza
- Maroko
- miłość
- młodzież
- mosiądz
- Napoleon
- nienawiść
- Odra
- odzież
- platyna
- powietrze
- rycerstwo
- ryż
- srebro
- szkło
- szlachta
- tlen
- uznanie
- Warszawa
- Wisła
- zazdrość
- złoto.
Singularia tantum, jak widać w powyższych przykładach, to przede wszystkim: przedmioty niepoliczalne (np. powietrze), pojęcia abstrakcyjne (np. uznanie), nazwy geograficzne (np. Maroko), nazwy zbiorowe (np. młodzież), imiona (np. Arystoteles).
Pluralia tantum (rzeczowniki, które mają wyłącznie liczbę mnogą):
- Alpy
- andrzejki
- chrzciny
- drzwi
- ferie
- grabie
- Helsinki
- kalesony
- majtki
- nożyce
- nożyczki
- obcęgi
- okulary
- perfumy
- plecy
- pomyje
- rajstopy
- sanki
- schody
- skrzypce
- spodnie
- szczypce
- urodziny
- usta
- Tatry
- wakacje
- widły
- Włochy
- wnętrzności
- zaręczyny.
Pluralia tantum, jak widać na powyższych przykładach, to przede wszystkim: uroczystości (zaręczyny), obrzędy (np. chrzciny), specjalne okresy (np. ferie), nazwy geograficzne (np. Tatry), przedmioty, które składają się z dwóch, najczęściej symetrycznie ustawionych wobec siebie części (np. nożyczki), rzeczowniki niepoliczalne (np. pomyje).
Powyżej znajduje się trzydzieści rzeczowników, które mają wyłącznie liczbę pojedynczą, i trzydzieści rzeczowników, które mają wyłącznie liczę mnogą. Czy może jeszcze jakiś rzeczownik będący singularia tantum bądź pluralia tantum jest Wam znany?
