Romantyzm
• Romantic – nastrojowy, malowniczy.
• Romantisme – powieść, opowieść.
• Początek romantyzmu w Europie – 1789 rok – wybuch Wielkiej Rewolucji Francuskiej i ogłoszenie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela.
• Początek romantyzmu w Polsce – 1822 rok – pierwszy zbiór wierszy Adama Mickiewicza „Poezje” lub 1830 – 1831 rok – powstanie listopadowe.
• Koniec romantyzmu w Europie – 1848 rok – Wiosna Ludów lub 1850 rok – śmierć Balzaca (wielkiego pisarza oświeceniowego).
• Koniec romantyzmu w Polsce – 1863 – 1864 rok – powstanie styczniowe.
• Prosto: Romantyzm obejmuje I połowę XIX wieku.
Romantyzm – główne założenia tej epoki kształtowały się w opozycji do oświeceniowego klasycyzmu, racjonalizmu i reguł klasycznej sztuki. Romantycy zakwestionowali możliwości poznawcze rozumu, szczególną rolę przypisując irracjonalizmowi, mistycyzmowi, uczuciu i intuicji. Świat i historię pojmowali jako żywe organizmy, rządzące się własnymi prawami. Odrzucając klasyczne reguły estetyczne, postulowali tworzenie sztuki natchnionej, nieskrępowanej zasadami formalnymi. Poezja była dla romantyków sposobem poznania, zaś poeta natchniony wieszczem wyrastającym ponad przeciętność. Romantycy stworzyli nową koncepcję natury jako żyjącego tajemniczego organizmu i swoistą filozofią dziejów – odrzucili optymistyczną wizję rozwoju świata. W literaturze wykreowali nowy typ bohatera (bohater romantyczny) – indywidualisty i buntownika, przeżywającego skrajne namiętności. Najwybitniejszymi przedstawicielami romantyzmu europejskiego byli między innymi: George Byron, Walter Scott, Victor Hugo. Romantycy polscy, ze względu na historyczną sytuację kraju (zabory), podejmowali bardzo często problematykę narodowowyzwoleńczą i odwoływali się do historii i narodu. Najwybitniejszych poetów okresu romantyzmu polskiego (Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński) określa się mianem wieszczów narodowych.
Pytania na sprawdzian z romantyzmu:
1) Scharakteryzuj Odę do młodości Adama Mickiewicza jako manifest romantyków.
2) Wskaż cechy romantycznego światopoglądu w balladzie Romantyczność Adama Mickiewicza.
3) Podaj cechy ballady na podstawie wybranych ballad Adama Mickiewicza.
4) Wymień tytuły pięciu ballad Adama Mickiewicza.
5) Wyjaśnij, na czym polega ludowość w balladach.
6) Omów motyw zbrodni i kary na podstawie ballad Świtezianka i Lilije.
7) Dlaczego Pan Tadeusz jest epopeją narodową? Podaj cechy gatunkowe epopei.
8) Scharakteryzuj trzy warstwy szlachty opisane w Panu Tadeuszu (szlachta magnacka, szlachta średniozamożna, szlachta zaściankowa).
9) Wymień przyczyny powstania Pana Tadeusza (geneza).
10) Opisz Soplicowo jako arkadię.
11) Scharakteryzuj Jacka Soplicę jako bohatera dynamicznego.
12) Napisz, na czym polega idealizacja świata w utworze na podstawie Pana Tadeusza (konstrukcja utworu, kreacja bohaterów, sposób przedstawiania wydarzeń historycznych, obraz natury).
13) Wyjaśnij pojęcie prometeizmu na podstawie Wielkiej Improwizacji z Dziadów cz. III.
14) Scharakteryzuj ideę mesjanizmu rozwijaną w Dziadach cz. III.
15) Opisz kreację romantycznego poety na podstawie Wielkiej Improwizacji.
16) Opisz, na czym polegała metaforyczna przemiana Gustawa w Konrada.
17) Scharakteryzuj społeczeństwo polskie (towarzystwo stolikowe, towarzystwo stojące przy drzwiach) na podstawie Dziadów cz. III.
18) Opisz Dziady jako dramat romantyczny, wskaż cechy gatunkowe.
19) Scharakteryzuj kreację podmiotu lirycznego z Sonetów krymskich Adama Mickiewicza.
20) Podaj pięć tytułów utworów zawartych w Sonetach krymskich Adama Mickiewicza.
21) Podaj cechy gatunkowe sonetu.
22) Przeanalizuj i zinterpretuj wiersze Juliusza Słowackiego: Smutno mi, Boże, Grób Agamemnona, Testament mój.
23) Przeanalizuj i zinterpretuj wiersze Cypriana Kamila Norwida: Marionetki, Bema pamięci żałobny rapsod, Coś Ty Atenom zrobił, Sokratesie.
24) Przeanalizuj i zinterpretuj wiersze Adama Mickiewicza: Polały się łzy me, Śmierć Pułkownika, Reduta Ordona.
25) Wymień trzy rodzaje komizmu i podaj ich przykłady zawarte w Zemście Aleksandra Fredry.
