Pozytywizm
• Pozytywny – realny, praktyczny, pożyteczny.
• Początek pozytywizmu w Europie – 1848 rok – Wiosna Ludów lub 1850 rok – śmierć Balzaca (wielkiego pisarza oświeceniowego).
• Początek pozytywizmu w Polsce – 1863 – 1864 rok – powstanie styczniowe.
• Koniec pozytywizmu w Europie – 1880 rok – śmierć Flauberta (wielkiego pisarza pozytywistycznego).
• Koniec pozytywizmu w Polsce – debiuty modernistów.
• Prosto: Pozytywizm obejmuje około 30 lat – od 1850 do 1880 roku.
Pozytywizm – w epoce tej nawiązywano do filozofii stworzonej przez Auguste’a Comte’a. Odrzucano założenia romantyzmu i negowano ideę zrywów powstańczych jako szkodliwych dla społeczeństwa polskiego. Postulowano hasła pracy organicznej i pracy u podstaw. Głównymi filozoficznymi kierunkami pozytywizmu były: scjentyzm, empiryzm, ewolucjonizm, agnostycyzm i utylitaryzm. W okresie tym rozwinęła się publicystyka i powieść. Najważniejszymi literackimi nurtami pozytywizmu były naturalizm i realizm.
Pytania na sprawdzian z pozytywizmu:
1) Wyjaśnij pojęcia: realizm, naturalizm, praca organiczna, praca u podstaw, agnostycyzm, ewolucjonizm, scjentyzm, utylitaryzm, empiryzm.
2) Wyjaśnij znaczenie tytułu Lalka, odwołaj się do treści powieści.
3) Stanisław Wokulski – romantyk czy pozytywista? Uzasadnij postawę bohatera, odwołując się do treści powieści.
4) Wymień idealistów z Lalki i opisz, na czym polecał ich idealizm (Ignacy Rzecki, Julian Ochocki, Stanisław Wokulski).
5) Opisz narrację i sposoby obrazowania w utworze Gloria victis.
6) Wymień cechy powieści realistycznej, podaj przykład.
7) Wymień cechy powieści naturalistycznej, podaj przykład.
8) Zinterpretuj symbolikę mgły w twórczości Elizy Orzeszkowej.
9) Wyjaśnij znaczenie pojęcia pozytywizm w Polsce i w Europie.
10) Podaj różnice między poglądami romantyków i pozytywistów dotyczące patriotyzmu, literatury i roli artysty.
11) Omów cechy manifestu poetyckiego Adama Asnyka Do młodych, określ adresata, wypisz środki stylistyczne i ich funkcje.
12) Przetłumacz tytuł noweli Elizy Orzeszkowej Gloria victis oraz objaśnij jego metaforyczne znaczenie, odwołując się do treści utworu.
13) Wyjaśnij, na czym polega sposób obrazowania powstania styczniowego w noweli Elizy Orzeszkowej Gloria victis (baśniowość, stylizacja biblijna, hiperbolizacja).
14) Scharakteryzuj głównych bohaterów noweli Gloria victis.
15) Omów sposoby realizacji haseł polskiego pozytywizmu w Lalce Bolesława Prusa, podaj przykłady z powieści.
16) Przedstaw tematykę i problematykę powieści Lalka, weź pod uwagę: czas i miejsce akcji, konstrukcję narracji, język i styl narracji.
17) Scharakteryzuj polskie społeczeństwo opisane w Lalce.
18) Scharakteryzuj Warszawę i Paryż widziane oczami Stanisława Wokulskiego.
19) Wyjaśnij, na czym polega koncepcja ludzkiego losu opisana w Lalce Bolesława Prusa.
20) Wyjaśnij znaczenie tytułu utworu Mendel Gdański, odwołaj się do treści noweli.
21) Napisz, czym jest antysemityzm, odwołaj się do rozmowy Mendla z zegarmistrzem.
22) Przedstaw obraz Żyda i stosunki polsko-żydowskie, odwołując się do znajomości noweli Marii Konopnickiej pod tytułem Mendel Gdański.
23) Opisz na czym polegała symbolika dwóch mogił w Nad Niemnem autorstwa Elizy Orzeszkowej (heroizm pracy jako mogiła Jana i Cecylii, heroizm walki jako mogiła powstańców).
24) Napisz, na czym polega zwyczajność zawarta w treści noweli Kamizelka Bolesława Prusa.
