Barok
• Barocco – perła o nieregularnym kształcie, dziwność, nietypowość.
• Początek baroku w Europie – XVI wiek.
• Początek baroku w Polsce – XVII wiek.
• Koniec baroku w Europie i w Polsce – koniec XVII, początek XVIII wieku.
• Prosto: Barok trwał przez cały XVII wiek.
Barok – kierunek w sztuce i w literaturze zapoczątkowany okresem manieryzmu. Powstał w XVI wieku we Włoszech i w Hiszpanii, a stamtąd rozprzestrzenił się na całą Europę. W Polsce trwał do połowy XVIII wieku. Na okres baroku przypada kontrreformacja, która przyczyniła się do wzrostu znaczenia religii i Kościoła w życiu społecznym i kulturowym. Jednakże ogromny wpływ na rozwój sztuki miały także królewskie i magnackie ośrodki świeckie. W dziedzinie umysłowej właściwa jest barokowi koncepcja człowieka rozdartego wewnętrznie, pełnego napięć i niepokoju, niejasna wizja świata, pozbawiona harmonii i piękna. Znalazło to odzwierciedlenie w dziedzinie estetyki. Barok zrezygnował z renesansowych kategorii umiaru, harmonii i jasności na rzecz dynamizmu, ekspresywności, przepychu, bogactwa ornamentacyjnego i stylistycznego.
Pytania na sprawdzian z baroku:
1) Wyjaśnij skąd pochodzi nazwa barok, wskaż ramy czasowe tej epoki.
2) Wymień i opisz trzy nurty poezji barokowej.
3) Zdefiniuj pojęcie metafizyki.
4) Wyjaśnij, czym jest sarmatyzm, scharakteryzuj typowego Sarmatę.
5) Zdefiniuj następujące środki stylistyczne: oksymoron, paradoks, alegoria, anafora, epifora.
6) Wyjaśnij, czym był marinizm.
7) Wyjaśnij, czym był manieryzm.
8) Zinterpretuj sonet O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem autorstwa Mikołaja Sępa Szarzyńskiego (wewnętrzne rozdarcie człowieka, relacja człowieka z Bogiem, koncepcja ludzkiego życia na ziemi i w życiu pozaziemskim, cechy gatunkowe sonetu, typowe środki stylistyczne: inwersja, elipsa, paradoks, antyteza, metafora, epitet).
9) Scharakteryzuj sonet na podstawie wybranego utworu barokowego.
10) Scharakteryzuj pamiętnik na podstawie Pamiętników Jana Chryzostoma Paska.
11) Opisz poezję Jana Andrzeja Morsztyna: Niestatek, Do trupa, Cuda miłości (koncept jako zasada kompozycyjna utworu, marinizm, znaczenie poezji nurtu dworskiego, środki stylistyczne charakterystyczne dla poezji dworskiej i ich funkcje).
11) Opisz poezję Daniela Naborowskiego: Zła żona, Krótkość żywota, Na oczy królewny angielskiej (obraz czasu w utworze, koncepcja czasu w epoce baroku, znaczenie symboli czasu w epoce baroku, cechy charakterystyczne ludzkiej egzystencji, motyw vanitas, poezja vanitatywna, wizerunek kobiet w epoce baroku).
12) Scharakteryzuj nurt poezji sarmackiej na podstawie wiersza Daniela Naborowskiego pod tytułem Nierząd Polski (sarmatyzm, portret Sarmaty, obraz szlachty w przeszłości współcześnie, obraz podmiotu lirycznego w utworze, znaczenie puenty).
