Pamiętam jeszcze z podstawówki reakcje pani od polskiego, gdy tylko usłyszała od jakiegoś ucznia zdanie rozpoczynające się od „mi się”. Prędko mówiła wtedy: „Misie? Misie to są w lesie!”. Niestety nigdy nie wyjaśniła, o co tak naprawdę z tymi misiami chodzi i czy mówi „mnie czy mi”. Mam nadzieję, że mnie się to uda (nie „mi”, o czym poniżej).
Mi, mnie, się, siebie, ci, tobie, go, jego, mu, jemu to przykłady zaimków osobowych. Mi, się, ci, go, mu, jak nietrudno zauważyć, to zaimki krótkie, mnie, siebie, tobie, jego, jemu – zaimki długie. Aby poprawnie ich używać, należy pamiętać o kilku prostych zasadach.
Zaimki na początku zdania
Na początku zdania/członu zdaniowego wybieramy zaimki długie, np. „Mnie się to podoba” (nie „Mi się to podoba”); „A tobie tego nie powiedział?” (nie „A ci tego nie powiedział?”); „Akurat jemu powinno na tym zależeć” (nie „Akurat mu powinno na tym zależeć”). Na końcu zdania/członu zdaniowego stosujemy zaimki krótkie, np. mojemu chłopakowi mówię „kocham cię”, nigdy „kocham ciebie”, bo co to za wyznanie miłosne, któremu towarzyszy błąd językowy… Tak więc poprawnie będzie „kocham go”, a błędnie „kocham jego”. W tym poście „podlizuję mu się”, nikomu z nas nie przyszłoby przecież do głowy „podlizywać komuś siebie”.
Zaimki w środku i na końcu zdania
Sprawa jest trochę bardziej skomplikowana, gdy zaimek osobowy stoi w środku zdania/członu zdaniowego (czyli gdy przed tym zaimkiem występuje czasownik). Główna zasada mówi, że używamy wtedy zaimków krótkich, np. „Powiedz mi, jak to się pisze” (nie „Powiedz mnie, jak to się pisze”); „Chciałam mu powiedzieć, ale nie było okazji” (nie „Chciałam jemu powiedzieć, ale nie było okazji”); „Widziałam go wczoraj na uczelni” (nie „Widziałam jego wczoraj na uczelni”). Jednak kiedy osobę występującą w zdaniu chcemy przeciwstawić jakieś innej osobie właśnie za pomocą zaimków osobowych, wybieramy zaimki długie, np. „Przecież ja lubię ciebie, a nie Stefana” (nie „Przecież ja lubię cię, a nie Stefana’”). Napis widoczny na kościelnych obrazach „Jezu ufam Tobie” zawiera więc błąd. Byłby poprawny, gdyby brzmiał np. tak: „Jezu ufam Tobie, nie szatanowi”.
Podsumowując: na początku zdania stosujemy zaimki długie, na końcu i w środku krótkie, dodatkowo pamiętamy o wyjątku z przeciwstawieniem i… mówimy poprawną polszczyzną. Mnie wydaje się to proste lub wydaje mi się to proste, a Wam?
