Notatka syntetyzująca to zadanie, które jest „pewniakiem” na maturze podstawowej z języka polskiego w „nowej formule”, czyli w formule obowiązującej od 2022 roku. Warto więc dowiedzieć się, jak napisać notatkę syntetyzującą.
Podstawowe informacje dotyczące notatki syntetyzującej:
- jest ostatnim zadaniem, które pojawia się w pierwszej części testowej, czyli w części „Język polski w użyciu”
- aby ją napisać, trzeba wcześniej przeczytać i zrozumieć dwa teksty
- można z niej dostać aż 4 punkty.
Co powinno znaleźć się w notatce syntetyzującej?
W notatce syntetyzującej muszą znaleźć się trzy rzeczy:
- krótkie streszczenie pierwszego tekstu (trzeba napisać, o czym jest tekst, jakie stanowisko wyraża autor)
- krótkie streszczenie drugiego tekstu (trzeba napisać, o czym jest tekst, jakie stanowisko wyraża autor)
- porównanie dwóch tekstów (trzeba napisać, czy stanowiska autorów są podobne/zbieżne czy różne/rozbieżne).
Każda z tych trzech części powinna być zawarta w jednym, dwóch, rzadziej w trzech zdaniach.
Co jeszcze może znaleźć się w notatce syntetyzującej?
W notatce syntetyzującej warto zawrzeć jeszcze dwie rzeczy:
- temat obu tekstu (warto podać informację, o czym są oba teksty, powinna być krótka i ogólnikowa)
- wniosek wynikający z analizy obu tekstów (warto napisać, co wynika z obu tekstów).
Podanie tematu obu tekstów bywa traktowane jako obowiązkowe przez wielu polonistów. Inaczej jest w przypadku wniosku – ten niemalże wszyscy traktują jako „dodatek”.
Jakich zwrotów należy użyć w notatce syntetyzującej?
W notatce syntetyzującej należy użyć następujących zwrotów:
- Autor tekstu pt. „XYZ” dowodzi/zauważa/przekonuje, że…
- Z kolei autor tekstu pt. „XYZ” podkreśla/zaznacza/wykazuje, że…
- Rozumowanie autorów jest podobne/zbieżne, gdyż…
- Rozumowanie autorów jest różne/rozbieżne, gdyż…
Aby przejście od streszczania pierwszego tekstu do streszczania drugiego tekstu było spójne, streszczenie drugiego tekstu warto zacząć od wyrazu „natomiast” lub wyrażenia „z kolei”.
Czy w notatce syntetyzującej można cytować?
W notatce syntetyzującej nie można cytować. Ma ona być w całości pisana własnymi słowami. Należy więc używać:
- synonimów
- parafraz
- uogólnień.
Synonimy w notatce syntetyzującej, czyli co?
Synonimy to wyrazy bliskoznaczne, czyli takie, które znaczą to samo, ale zapisuje się je inaczej.
Wskazówka: Jeśli autor pisze o „pozytywnych i negatywnych aspektach powstawania nowych technologii”, warto w notatce syntetyzującej napisać o „dobrych i złych stronach pojawiania się nowych technologii”.
Parafrazy w notatce syntetyzującej, czyli co?
Parafrazy to wyrażanie tego samego, ale przy użyciu innych wyrazów, omówienie, opisanie czegoś.
Wskazówka: Jeśli autor pisze o „Henryku Sienkiewiczu”, warto w notatce syntetyzującej napisać o „pozytywistycznym pisarzu”.
Uogólnienia w notatce syntetyzującej, czyli co?
Uogólnienia to sprowadzanie jakichś pojęć, opisów do mniej szczegółowej postaci.
Wskazówka: Jeśli na przykład autor pisze o „Adamie Mickiewiczu, Juliuszu Słowackim i Zygmuncie Krasickim”, warto w notatce syntetyzującej napisać o „romantycznych wieszczach”.
Ile wyrazów musi mieć notatka syntetyzująca?
Notatka syntetyzująca musi mieć od 60 do 90 wyrazów. Należy przy tym pamiętać, że:
- wyrazy jednoliterowe, czyli: „a”, „i”, „o”, „u”, „w”, „z”, liczą się jako jeden wyraz
- skróty, typu: „np.” czy „pt.”, liczą się jako dwa wyrazy (bo tyle wyrazów ma każdy z tych skrótów)
- skróty, typu: „itp.” czy „itd.”, liczą się jako trzy wyrazy (bo tyle wyrazów ma każdy z tych skrótów).
Co w sytuacji, kiedy notatka syntetyzująca ma za mało wyrazów?
Napisanie notatki syntetyzującej na zbyt małą liczbę wyrazów skutkuje utratą 1 punktu. Kiedy notatka syntetyzująca ma 59 wyrazów lub mniej, uczniowi „ucina” się 1 punkt.
Co w sytuacji, kiedy notatka syntetyzująca ma za dużo wyrazów?
Napisanie notatki syntetyzującej na zbyt dużą liczbę wyrazów skutkuje utratą 1 punktu. Kiedy notatka syntetyzująca ma 91 wyrazów lub więcej, uczniowi „ucina” się 1 punkt.
Ile punktów można dostać za notatkę syntetyzującą?
Za notatkę syntetyzującą można dostać maksymalnie 4 punkty. Za merytorykę (czyli treść) przyznaje się maksymalnie 3 punkty, z kolei za język, ortografię i interpunkcję (czyli poprawność) – maksymalnie 1 punkt.
Ile błędów można popełnić w notatce syntetyzującej?
Aby otrzymać 1/1 punkt w kategorii „poprawność” w notatce syntetyzującej, można popełnić maksymalnie 2 błędy: językowe, ortograficzne i interpunkcyjne.
Gdzie można znaleźć wzorcowe notatki syntetyzujące?
Wzorcowe notatki syntetyzujące znajdują się na oficjalnej stronie CKE. Można tam znaleźć zarówno arkusze maturalne (pytania), jak i klucze odpowiedzi.
Notatka syntetyzująca z matury z 2023 roku (maj) – wzorcowa notatka syntetyzująca z klucza odpowiedzi CKE
Autorki rozważają pozytywne i negatywne skutki masowej turystyki. Krzemińska podkreśla, że masowa turystyka pozytywnie – duchowo i materialnie – wpływa na człowieka i otaczający go świat. Zarazem dostrzega, że może ona stać się przyczyną między innymi degradacji rodzimych kultur. Z kolei Stanisławska akcentuje negatywne skutki umasowienia turystyki, zwracając uwagę, że stać się ona może przyczyną uprzedmiotowienia turysty oraz członków lokalnych społeczności. Zauważa jednak przy tym, że turystyka umożliwia kontakt z inną kulturą, co może pozytywnie wpłynąć na człowieka. Obie autorki widzą zatem, że masowa turystyka jest zjawiskiem korzystnym i niekorzystnym równocześnie.
Notatka syntetyzująca z matury poprawkowej z 2023 roku (sierpień) – wzorcowa notatka syntetyzująca z klucza odpowiedzi CKE
Łukasz Kwiatek i Robert Piechowicz w swoich tekstach rozważają związek myślenia z językiem. Proces myślenia dokonuje się w języku, który określany jest jako „mentalski” lub „myśleński”. Zdaniem Łukasza Kwiatka istotą języka myśli jest porządkowanie wyobrażeń człowieka o świecie za pomocą zdań budowanych w języku ojczystym. Robert Piechowicz twierdzi, że proces myślenia często przebiega szybciej niż wyrażenie myśli za pomocą słów, dlatego myślenie – wbrew powszechnemu przekonaniu – nie jest tylko rodzajem cichego mówienia do siebie, ponieważ język myśli składa się z umysłowych odpowiedników przedmiotów i zjawisk, czyli reprezentacji pojęć.
Inne przykłady notatek syntetyzujących
- notatka syntetyzująca o Biblii
- notatka syntetyzująca o kiczu
- notatka syntetyzująca o nauce
- notatka syntetyzująca o mieście i wsi.
Czy masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące tego, jak powinna wyglądać notatka syntetyzująca na maturze? Jeśli tak, napisz do mnie! ?
