Oświecenie
• Oświecenie – wiek rozumu, wiek filozofów.
• Początek oświecenia w Europie – 1688 rok – w Anglii miała miejsce bezkrwawa rewolucja mieszczan, którzy wywalczyli sobie prawo do współrządzenia państwem.
• Początek oświecenia w Polsce – II połowa XVIII wieku – polscy mieszczanie zaczęli mieć wpływ na decyzje podejmowane w kraju.
Koniec oświecenia w Europie – 1789 rok – wybuch Wielkiej Rewolucji Francuskiej i ogłoszenie Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela.
• Koniec oświecenia w Polsce – 1822 rok – pierwszy zbiór wierszy Adama Mickiewicza „Poezje” lub 1830 – 1831 rok – powstanie listopadowe.
• Prosto: Oświecenie trwało przez cały XVIII wiek.
Oświecenie zwane jest epoką rozumu ze względu na istniejące wtedy przekonanie o nieograniczonych możliwościach poznawczych ludzkiej myśli. W epoce oświecenia nastąpił kryzys monarchii absolutnej, który doprowadził do Rewolucji Francuskiej. Dominującymi nurtami myślowymi tego okresu były: racjonalizm i deizm. Literacki program oświecenia nawiązywał do wzorców klasycznych. W epoce tej wykształciły się trzy główne prądy literackie: klasycyzm, sentymentalizm, rokoko.
Pytania na sprawdzian z oświecenia:
1) Wyjaśnij, na czym polegał przełom oświeceniowy w cywilizacji i w kulturze.
2) Wyjaśnij pojęcia: klasycyzm, sentymentalizm, rokoko, racjonalizm, empiryzm, ateizm, deizm, sarmatyzm.
3) Wymień i omów gatunki literackie popularne w oświeceniu.
4) Streść bajkę Malarze Ignacego Krasickiego.
5) Streść satyrę Do króla Ignacego Krasickiego.
6) Streść satyrę Świat zepsuty Ignacego Krasickiego.
7) Streść satyrę Pijaństwo Ignacego Krasickiego.
8) Streść satyrę Żona modna Ignacego Krasickiego.
9) Wymień i omów gatunki literackie popularne w oświeceniu.
10) Odwołując się do satyr Ignacego Krasickiego, przedstaw cechy Sarmaty jako antywzoru osobowego polskiej literatury oświeceniowej.
11) Podaj cechy gatunkowe satyry.
12) Objaśnij, na czym polega ironia zastosowana w satyrze Ignacego Krasickiego pod tytułem Do króla. Przedstaw problematykę utworu i zastosowane w nim środki stylistyczne oraz ich funkcje.
13) Przedstaw cechy gatunkowe bajki, określ ramy kompozycyjne, scharakteryzuj wizję świata w bajkach, objaśnij pojęcie alegorii, morału, pointy. Odwołaj się do konkretnego przykładu.
14) Scharakteryzuj epokę oświecenia, podaj najważniejsze cechy kultury, przywołaj przykłady utworów, przedstawicieli. Wyjaśnij, na czym polegał dydaktyczny charakter epoki.
15) Zanalizuj utwór Ignacego Krasickiego pod tytułem Hymn do miłości Ojczyzny, określ cechy gatunkowe i tematykę.
16) Scharakteryzuj wzorce sentymentalnych kochanków. Odwołaj się do sielanki Laura i Filon Franciszka Karpińskiego oraz do powieści epistolarnej Cierpienia młodego Wertera Johana Wolfganga Goethego. Określ cechy stylu sentymentalnego, opisz rolę przyrody, przedstaw wizję miłości.
