Zasad stawiania i niestawiania przecinków jest sporo. Trudno byłoby wyjaśnić je wszystkie w krótkim blogowym wpisie. Postanowiłam więc, wziąć na celownik i oraz a. Wybór padł akurat na te spójniki z prostej, jak na Prosty Polski przystało, przyczyny – wydały mi się najbardziej problematyczne.
Zasady stawiania przecinka przed i:
- Kiedy i występuje w zadaniu pojedynczo, nie stawiamy przecinka, np. Chciałbym być przystojny i bogaty; Jestem głodny i spragniony.
- Zdarza się, że w zdaniu występuje więcej niż jedno i, a spójniki te nie są równorzędne (nie dotyczą tego samego pojęcia). Wtedy przed żadnym z i przecinka nie umieszczamy, np. Spojrzałam w lustro i zobaczyłam siebie i Teresę; Postawimy tu książki i zeszyty albo ramki i świeczki.
- Gdy i powtarza się w zdaniu dwa bądź więcej razy i jest równorzędne, dajemy przecinek przed drugim i każdym kolejnym i, np. Spotkamy się i dziś, i jutro; Mój chłopak mówi, że jestem i piękna, i mądra, i zgrabna.
- Wyraz i może rozpoczynać dopowiedzenie lub wtrącenie. W takim wypadku, wbrew ogólnie przyjętym zasadom, że nie stawiamy przecinka przed pojedynczo występującym w zdaniu spójnikiem i, ten przecinek dodajemy, np. Kompletnie się tym nie interesował, i to od dawna; Miał długi nos, przez który miał kompleksy, i rude włosy.
Zasady stawiania przecinka przed a:
- Przecinek jest zbędny w wypadku wypowiedzeń składających się z dwóch wyrazów/związków wyrazowych, pomiędzy które nie można wstawić czasownika/rzeczownika odczasownikowego, np. Pieniądze a szczęście to dwie różne rzeczy; Słoń a sprawa polska.
- W konstrukcji zdania mówiącej o tym, że coś znajduje się między/pomiędzy czymś a czymś, również nie stawiamy przecinka, np. Znalazł się między młotem a kowadłem; Jest wiele różnic pomiędzy mną a tobą.
- Przecinka nie dodajemy, kiedy spójnik a występuje między dwoma jednakowymi wyrazami (najczęściej w celu wzmocnienia ich wydźwięku), np. Na niego można czekać a czekać; Tego a tego dnia o tej a o tej godzinie byłam tam a tam.
- Umieszczamy przecinek przed spójnikiem a, kiedy mamy do czynienia z dwoma wyrazami/związkami wyrazowymi, pomiędzy które można wstawić czasownik/rzeczownik odczasownikowy, np. Ala ma kota, a Stasio (ma) psa; Prosiłam cię o wysłanie listu, a nie (o wysłanie) kartki pocztowej.
- Gdy zdanie złożone (takie, które ma więcej niż jeden czasownik) podzielone jest na wypowiedzenia rozdzielone spójnikiem a, dajemy przecinek, np. Byłam tam, a Ciebie nie było; Są dobrymi znajomymi, a nawet można nazwać ich przyjaciółmi.
- Wyraz a, podobnie jak i, niejednokrotnie rozpoczyna dopowiedzenie lub wtrącenie. Wtedy, tak samo jak w przykładzie z i, wstawiamy przecinek przed a, np. Ma jedynkę na semestr z matematyki, chemii, historii, a nawet z plastyki; Pojawia się w szkole raz w tygodniu, a czasem rzadziej, i nigdy nie jest skupiona.
Jak widać, tytułowe trudne przecinkowe sprawy takimi są w istocie. Za tydzień opowiem co nieco o kropkach, a za jakiś czas wrócę do przecinków, tym razem trudząc się na tłumaczenie, jak to jest z przecinkami przed czy i że.
