You are currently viewing Apostrofa – co to jest? Przykłady apostrof, definicja

Apostrofa – co to jest? Przykłady apostrof, definicja

Apostrofa to figura retoryczna (obok np. metafory, epitetu, hiperboli, oksymoronu). Najprościej rzecz ujmując, jest to  bezpośredni zwrot do adresata. Adresatem tym może być:

  • osoba,
  • grupa osób,
  • bóstwo,
  • idea,
  • cecha,
  • zjawisko,
  • wydarzenie,
  • kraj,
  • pojęcie,
  • rzecz.

W siedmiu ostatnich przypadkach (czyli wtedy, kiedy apostrofę stanowi zwrot do: idei, cechy, zjawiska, wydarzenia, kraju, pojęcia lub rzeczy) mamy do czynienia z personifikacją (uosobieniem), czyli z nadaniem czemuś cech ludzkich.

Warto zaznaczyć, że apostrofa występuje w wołaczu bądź w mianowniku w funkcji wołacza. Ponadto, ma charakter wzniosły, uroczysty. Niekiedy nawet towarzyszą jej górnolotność i patos. Przykłady apostrof pochodzących z utworów literackich znajdują się poniżej:

  • Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim,
    Moja droga Orszulo, tym zniknienim swoim.
    (Tren VIII – Jan Kochanowski)
    Zwrot do osoby – Orszulki.
  • Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała?
    (Tren X – Jan Kochanowski)
    Zwrot do osoby – Orszulki.
  • O, radości, iskro bogów,
    kwiecie Elizejskich Pól […].
    (Oda do radości – Friedrich Schiller)
    Zwrot do cechy – radości.
  • Litwo, Ojczyzno moja! ty jesteś jak zdrowie […]
    (Inwokacja 
    Panu Tadeuszu – Adam Mickiewicz)
    Zwrot do kraju – Litwy.
  • Czemu, cieniu, odjeżdżasz […]
    (Bema pamięci żałobny rapsod – Cyprian Kamil Norwid).
    Zwrot do zjawiska – cienia.

Oprócz apostrof w literaturze (występujących zarówno w utworach epickich, jak i lirycznych) wyróżnia się jeszcze apostrofy w mowie (wykorzystywane np. podczas przemówień). W takim przypadku apostrofą mogą być następujące zwroty:

  • Drodzy Państwo!
  • Panie, Panowie!
  • Szanowne Panie, szanowni Panowie!
  • Dostojny Doktorancie!
  • Prześwietny Senacie!

Jednak apostrofa to nie tylko uroczysty środek retoryczny wykorzystywany przez twórców literackich piszących na ważne, egzystencjalne tematy czy figura typowa dla wzniosłych przemów. Apostrof używamy (najczęściej nawet o tym nie wiedząc) każdego dnia. Jak to możliwe? Spójrzcie na poniższe przykłady:

  • O Boże!
  • O matko!
  • Matuchno!
  • Matko i córko!
  • Jezus, Maria!

Termin apostrofa powinni znać przede wszystkim uczniowie szkół podstawowych i ponadpodstawowych, bo pytanie o apostrofę często pojawia się na egzaminach – zarówno na egzaminie ósmoklasisty, jak i na egzaminie maturalnym. W dorosłym życiu też warto pamiętać o apostrofach, skoro korzystamy z nich każdego dnia.

Ocena

Średnia ocena: 4.5 / 5. Liczba głosów: 56

Małgorzata Woźna

Małgorzata Woźna – magister filologii polskiej oraz kultury i praktyki tekstu, korepetytorka, korektorka i copywriterka, autorka bloga Prosty Polski, na którym od 2016 roku publikuje artykuły dotyczące języka polskiego. Pomaga uczniom szkół podstawowych i ponadpodstawowych uporać się z trudnymi zagadnieniami literackimi i językowymi. Daje wskazówki Polakom na temat poprawności problematycznych form.
Powiadomienia o komentarzach
Powiadom o
guest
2 komentarzy
najnowszy
najstarszy oceniany
Inline Feedbacks
Pokaż wszystkie komentarze.