W polszczyźnie występuje wiele frazeologizmów pochodzących z Biblii (plagi egipskie, salomonowy wyrok, spaść jak manna z nieba), z mitologii (nić Ariadny, stajnia Augiasza, syzyfowa praca), z nazwami zwierząt (czarna owca, kozioł ofiarny, niedźwiedzia przysługa), z nazwami roślin (nie ma róży bez kolców, obiecywać gruszki na wierzbie, wysoki jak topola, a głupi jak fasola), a także z nazwami części ciała (leżeć do góry brzuchem, mieć dwie lewe ręce, mieć łeb na karku). Mamy również wiele znanych i wykorzystywanych w mowie codziennej metafor ze słowem serce. To one są przedmiotem tego artykułu.
Frazeologizmy z wyrazem serce:
- całym sercem – bardzo mocno
- chwycić kogoś za serce – wzruszyć, rozczulić kogoś
- człowiek o gołębim sercu – ktoś bardzo dobry, empatyczny
- człowiek o małym sercu – ktoś nieempatyczny, niewrażliwy, nieczyniący dobra
- człowiek o wielkim sercu – ktoś empatyczny, wrażliwy, czyniący dobro
- kamień spadł komuś z serca – komuś ulżyło, komuś zrobiło się lepiej w wyniku jakiegoś zdarzenia
- komuś zrobiło się lekko/lżej na sercu – ktoś poczuł ulgę
- ktoś bez serca – ktoś wyjątkowo okrutny
- mieć do kogoś/czegoś serce – traktować kogoś/coś z wyjątkowym zaangażowaniem
- mieć serce na dłoni – być dobrym, uczynnym
- mieć serce z kamienia – być nieczułym, niewrażliwym na krzywdę innych
- mieć złote serce – być dobrym, życzliwym, pomocnym
- oddać komuś/czemuś całe serce – bezgranicznie poświęcić się dla kogoś lub czegoś
- otworzyć przed kimś serce – zwierzać się komuś ze swoich uczuć, powierzać komuś swoje sekrety, tajemnice
- podbić czyjeś serce – zdobyć czyjeś uczucia takie jak sympatia, przyjaźń, miłość
- porozmawiać z kimś od serca – porozmawiać z kimś szczerze
- pójść za głosem serca – postąpić zgodnie z pobudkami emocjonalnymi, nie racjonalnymi
- przyjaciel od serca – dobry, wierny, najlepszy przyjaciel
- przyjąć kogoś z otwartym sercem – przyjąć kogoś serdecznie, czule, być gościnnym
- robić coś z bijącym sercem – bać się podczas wykonywania jakiejś czynności
- serce kogoś boli – ktoś czegoś żałuje, nie może się z czymś pogodzić, na przykład ze stratą czegoś
- serce komuś o mało nie wyskoczyło – ktoś bardzo się czegoś przestraszył
- serce się kraje – ktoś jest bardzo smutny, cierpiący, odczuwa żal i współczucie
- włożyć w coś serce – zrobić coś z dużym zaangażowaniem, zapałem, najlepiej jak się potrafi
- wziąć sobie coś do serca – wziąć pod uwagę czyjąś uwagę, radę
- z bólem serca – niechętnie, z przymusu
- z dobrego serca – bezinteresownie
- z ręką na sercu – obiecać coś, dać komuś słowo
- zdjąć komuś kamień z serca – powiedzieć albo zrobić coś, co wywoła u drugiej osoby ulgę
- złamać komuś serce – odrzucić czyjeś uczucie, miłość.
Czy ktoś zna inne frazeologizmy z wyrazem serce? Napiszcie w komentarzach!
