Od 2023 roku matura z języka polskiego będzie wyglądała zupełnie inaczej. W 2022 roku żegnamy się z tzw. „starą maturą”, a w 2023 roku witamy z „nową maturą”. Znane ze starej matury teksty kultury zmieniają się na nowej maturze na konteksty. Wielu maturzystów zastanawia się, czym tak właściwie te konteksty są.
Warto podkreślić, że umieszczanie kontekstów w wypowiedziach na egzaminie maturalnym będzie obowiązkowe. Na maturze ustnej z języka polskiego każdy uczeń będzie musiał uwzględnić jeden kontekst, natomiast na maturze pisemnej z języka polskiego – minimum dwa konteksty.
Konteksty to odwołanie się do:
- innego utworu literackiego niż wskazane w poleceniu
Wskazówka: Warto znać lektury spoza kanonu.
Przykłady: „Kamizelka”, „Latarnik”, „Mendel Gdański”. - teorii literatury
Wskazówka: Warto mieć wiedzę na temat rodzajów i gatunków literackich.
Przykłady: tragedia antyczna, powieść historyczna, ballada. - historii literatury
Wskazówka: Warto wiedzieć, z jakiej epoki pochodzą książki.
Przykłady: „Antygona” – antyk, „Lalka” – pozytywizm, „Chłopi” – Młoda Polska. - epoki literackiej
Wskazówka: Warto znać najważniejsze prądy i tendencje panujące w epokach.
Przykłady: zasada decorum (antyk), realizm (pozytywizm), chłopomania (Młoda Polska). - biografii autora
Wskazówka: Warto znać życiorysy autorów.
Przykłady: śmierć córki Kochanowskiego, konflikt Mickiewicza ze Słowackim, małżeństwo Wyspiańskiego
z chłopką. - mitologii
Wskazówka: Warto znać najpopularniejsze mity.
Przykłady: mit o Prometeuszu, mit o Syzyfie, mit o Demeter i Korze. - Biblii
Wskazówka: Warto znać najpopularniejsze przypowieści.
Przykłady: przypowieść o synu marnotrawnym, przypowieść o siewcy, przypowieść o talentach. - historii
Wskazówka: Warto znać przebieg najważniejszych wydarzeń historycznych i ich daty.
Przykłady: 1830 – 1831 rok – powstanie listopadowe, 1863 – 1864 rok – powstanie styczniowe, 1918 – odzyskanie przez Polskę niepodległości. - filozofii
Wskazówka: Warto znać najpopularniejsze filozofie, ich twórców i założenia.
Przykłady: epikureizm, stoicyzm, nietzscheanizm. - spektaklu (spektakl teatralny, teatr telewizji)
- dzieła kinematografii (filmy, seriale)
- dzieła plastycznego (obrazy, rzeźby)
- utworu muzycznego
- kwestii politycznych
- kwestii społecznych.
Jak więc widać, pojęcie „kontekstu” jest bardzo szerokie – obejmuje ono zarówno dzieła literackie, jak i dzieła kultury, zarówno dziedziny nauki takie jak literaturoznawstwo czy teoria literatury, jak i historia czy filozofia. Czy macie jeszcze jakieś wątpliwości dotyczące tego, czym jest kontekst? Napiszcie w komentarzach.
