Ważne pojęcia:
- teza – stwierdzenie
- hipoteza – przypuszczenie
- argument – fakt, który potwierdza tezę bądź sprawdza hipotezę
- przykład – historia bohatera literackiego.
Rozkład procentowy:
- wstęp – około 10-15% (przyjmijmy: 15%)
- argument 1 – około 20-40% (przyjmijmy: 30%)
- argument 2 – około 20-30% (przyjmijmy: 20%)
- argument 3 – około 20-30% (przyjmijmy: 20%)
- zakończenie – około 10-15% (przyjmijmy: 15%).
Uwagi ogólne:
- Rozprawka składa się z minimum pięciu akapitów (pierwszy akapit – wstęp, drugi akapit – argument pierwszy (analiza tekstu), trzeci akapit – argument drugi (odwołanie do tekstu), czwarty akapit – argument trzeci (odwołanie do tekstu), piąty akapit– zakończenie).
- Akapit składa się z minimum dwóch zdań.
- Rozprawkę pisze się albo w czasie przeszłym (Wokulski był kupcem galanteryjnym), albo w czasie teraźniejszym (Wokulski to kupiec galanteryjny), jednak należy być konsekwentnym (trzymać się przyjętego czasu).
- W rozprawce nie używa się pierwszej osoby liczby pojedynczej (myślę, uważam) i pierwszej osoby liczby mnogiej (dostrzegamy, widzimy). Jest to dopuszczalne dopiero w zakończeniu (wyrażenie swojego zdania).
- Trzeba zwracać uwagę na powtórzenia – jeśli jakiś wyraz występuje w pierwszej linijce, dobrze byłoby unikać go przez minimum trzy kolejne linijki (nie zawsze się da).
- Trzeba zwracać uwagę na wiszące spójniki i przyimki – „a”, „i”, „o”, „u”, „w”, „z” to jednoliterowe wyrazy, które nie powinny znajdować się na końcu linijki.
- Kiedy pierwszy raz wymieniamy jakiegoś bohatera, należy podać jego imię i nazwisko (najpierw „Ignacy Rzecki”, a dopiero później „Ignacy”, „Rzecki”, „stary subiekt”).
- Kolejność argumentów musi być zaplanowana:
– w przypadku, kiedy analizuje się fragment lektury obowiązkowej: drugi akapit – analiza fragmentu, trzeci akapit – odwołanie do całej lektury, czwarty akapit – odwołanie do innego tekstu kultury;
– w przypadku, kiedy analizuje się tekst niebędący lekturą obowiązkową: drugi akapit – analiza fragmentu, trzeci akapit – odwołanie do innego tekstu kultury, który powstał wcześniej, czwarty akapit – odwołanie do innego tekstu kultury, który powstał później. - Przechodzenie z jednego argumentu do drugiego musi być płynne (warto w pierwszym zdaniu drugiego argumentu odnieść się do pierwszego argumentu, a w pierwszym zdaniu trzeciego argumentu – do drugiego argumentu).
- Argument pierwszy może być nieco dłuży od argumentów drugiego i trzeciego, dlatego że powinien zawierać dwa, trzy cytaty.
- Argumenty drugi i trzeci powinny być mniej więcej równe (podobna liczba słów/linijek).
- W przypadku wybrania tezy, warto stworzyć stwierdzenie synonimiczne – wtedy we wstępie, w argumencie drugim i w zakończeniu podaje się jedną wersję tezy, a w argumencie pierwszym i w argumencie trzecim – drugą wersję tezy.
- Rozprawkę należy sprawdzić minimum trzy razy – raz pod kątem tego, z czym ma się największe problemy (na przykład interpunkcja), drugi i trzeci raz – całościowo.
- Rozprawka „do przyjęcia” ma minimum 250 słów, dobra rozprawka – od 350 do 650 słów.
